چهار روش اصلی درمان چاقی کدامند؟ شیوع اضافه وزن و چاقی در کل جهان رو به رشد است و در بعضی مطالعات بیان شده که شیوع چاقی، دو برابر شده است، افزایش شیوع چاقی، تنها مختص کشورهای پیشرفته و پر درآمد نبوده و شیوع آن در کشورهای فقیر و در حال توسعه نیز رو به افزایش است.
استفاده از کلمه (Globesity) در بعضی از گزارش‌ها نشانگر شدت وخامت این مشکل، در سطح جهانی است بر اساس آمار منتشر شده در سال ۲۰۰۵ از سوی سازمان جهانی بهداشت، ۶/۱ بیلیون بزرگسال (بالای ۱۵ سال) در جهان اضافه وزن دارند و حداقل ۴۰۰ میلیون نفر از آنان به طور بالینی، چاق هستند. بر اساس آخرین آمار ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی یکی از هر سه نفر از افراد جهان دچار اضافه وزن و در مقابل یکی از ده نفر آنها مبتلا به چاقی هستند.
چاقی یکی از بزرگترین مشکلات سلامت در دنیا است که با مشکلاتی از قبیل فشار و قند خون بالا و مشخصات لیپید ضعیف خون همراه است که به آن سندروم متابولیک می‌گویند. افراد با سندروم متابولیک در مقایسه با کسانی که وزن طبیعی دارند بیشتر در خطر ابتلاء به بیماری‌هایی نظیر دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی هستند. در طول چند دهه گذشته، دانشمندان بسیاری روی کشف دلایل چاقی و چگونگی پیشگیری و درمان آن تحقیقاتی را انجام داده اند.
۶۰ درصد جمعیت ایران دارای اضافه وزن هستند
از آنجا که طی دهه‌های اخیر، ژنتیک ایرانیان تغییر خاصی نکرده است، می‌توان نتیجه گرفت، غلط بودن نوع و سبک تغذیه و نیز بی توجهی اکثر ایرانیان به اهمیت داشتن تحرک و فعالیت بدنی منظم، منجر به شیوع چاقی شده است. تحقیقات علمی در کشور نشان می‌دهد ۶٠ درصد جمعیت دارای اضافه وزن و چاقی هستند و به سمت سبک زندگی کم تحرک می‌روند.
بسیاری از مردم ما چاقی را عامل خطر تلقی نمی‌کنند و معمولاً با انگیزه زیبایی برای لاغر شدن تلاش می‌کنند در حالی که مهمتر از این که تناسب اندام زیبایی می‌آورد، چاقی ره آوردی جز بیماری نخواهد داشت. در زندگی امروزی ایرانیان، پشت میزنشینی و استفاده از آسانسور برای بالا رفتن خود یکی از عوامل چاقی است.
ثابت شده است، منشأ بیماری‌های غیر واگیر شایع و در رأس آن دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان‌ها چاقی و اضافه وزن است، بسیاری از متخصصان، بیماری بسیاری از ایرانیان را اپیدمی دو قلوی چاقی و دیابت می‌نامند، دیابتی که معلول چاقی است و در ادامه منجر به بروز مشکلات قلبی عروقی و کلیوی می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، مصرف غذای اضافه و کم تحرکی از علل مهم شیوع چاقی و اضافه وزن در بین ایرانی‌ها است، یعنی ۳۰ درصد غذای مصرفی ایرانی‌ها اضافه است و بیش از ۵۰ درصد مردم، دچار چاقی و اضافه وزن هستند. این در حالی است که ایرانی‌ها جز کم تحرک‌ترین مردم جهان به شمار می‌روند و بیش از ۹۰ درصد آنها تحرک کافی ندارند.
خانم‌های ایرانی چاق‌ترند!
مطالعات مختلف در ایران نشان می‌دهد، چاقی به ویژه در زنان ایرانی بشدت رو به افزایش است تا جایی که مشخص شده، ۷۵ درصد زنان ایرانی چاق یا دارای اضافه وزن هستند. مشکل چاقی در زنان به دلیل ساختار خاص هورمونی، تبعات متفاوتی نسبت به مردان دارد یعنی با وجود آن که چاقی با افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و دیگر مشکلات متابولیک و نیز افزایش خطر سرطان همراه است، اما خانم‌ها را در خطر بیشتری نسبت به بروز اختلالات هورمونی، تخمدان پلی‌کیستیک و نیز نازایی قرار می‌دهد و منجر به کاهش کارایی و نشاط خانم‌ها می‌شود.
چه چیزی باعث چاقی و اضافه وزن می‌شود؟
دلیل اصلی چاقی و اضافه وزن، عدم تعادل انرژی بین کالری دریافتی و کالری مصرفی است. علت‌های اصلی این عدم تعادل در جهان افزایش مصرف غذاهای سرشار از انرژی که چربی بالایی دارند. افزایش عدم تحرک به دلیل مشاغل پشت میز نشینی، تغییر نحوه حمل و نقل و افزایش شهر سازی. تغییر در الگوهای غذایی و فیزیکی معمولاً به دلیل تغییرات زیست محیطی و اجتماعی است.
مهمترین دلایل چاقی
چاقی علل متفاوتی دارد اما به طور کلی مهمترین علت آن الگوی نامناسب غذایی، مصرف بیش از اندازه قند، نمک و چربی، غذاهای چرب و سرخ شده، فست‌فودها، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های قندی و شیرین است. علاوه بر این تحرک بدنی ناکافی هم از دیگر علل بروز چاقی تلقی می‌شود، عوامل مؤثر در چاقی عبارتند از:
کم‌خوابی
اگر تا دیر وقت بیدار بمانید، احتمال بیشتری وجود دارد که آخر شب به غذا خوردن روی بیاورید و به این ترتیب میزان کالری دریافتی‌تان افزایش می‌یابد. از طرفی تغییرات در میزان هورمون‌ها در این وضعیت باعث افزایش احساس گرسنگی و اشتها می‌شود و دیرتر احساس سیری خواهید کرد.
عدم تحرک کافی
عدم تحرک و نداشتن فعالیت‌های منظم مانند ورزش، عامل مهم دیگری است که باعث چاقی می‌شوند، در این روزهای کرونایی هم به دلیل بسته شدن باشگاه‌های ورزشی و افزایش دورکاری، اوضاع بیش از پیش بدتر شده و تحرک‌ها به حداقل رسیده است. اگر شما خیلی فعال نباشید و بیش از اندازه کالری دریافت کنید، قطعاً چاق خواهید شد، کسانی که کم تحرک هستند و غالباً به جای فعالیت می‌نشینند، کالری کمی می‌سوزانند و به مرور زمان کالری‌های زیادی به شکل چربی ذخیره کرده و چاق می‌شوند.
دریافت بیش از حد کالری
چاقی یک شبه رخ نمی‌دهد و به مرور زمان شکل می‌گیرد، از علت اصلی چاقی که می‌تواند موجب اضافه وزن و چاقی مفرط شود دریافت بیش از حد کالری است. به عبارت دیگر اگر در دریافت و سوزاندن کالری تعادل برقرار نشود این امکان وجود دارد که در دراز مدت شخص بیش از حد چاق یا لاغر شود.
مردان به طور متوسط باید روزانه حدود ۲۵۰۰۰ کالری دریافت کنند تا بتوانند فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهند و زنان نیز به ۲۰۰۰ کالری نیاز دارند. چنانچه دریافت کالری بیش از اندازه نیاز و درخواست بدن ما باشد، بدن کالری‌های اضافی را به صورت چربی در بدن و مخصوصاً در شکم ذخیره می‌کند.
کم‌کاری تیرویید
اگر تیرویید (غده پروانه‌ای شکلی که جلوی گردن قرار دارد)، به اندازه کافی هورمون تیروییدی تولید نکند، احتمالاً احساس خستگی، ضعف و سرما خواهید و اضافه وزن پیدا می‌کنید. اگر هورمون تیرویید کافی نباشد، سوخت‌وساز در بدن کند می‌شود و احتمال بالا رفتن وزن افزایش پیدا می‌کند. حتی اگر کارکرد تیرویید در حد پایینی دامنه طبیعی باشد، ممکن است افزایش وزن به‌وجود آید.
استرس
در زمان استرس میزان ترشح کورتیزول یا «هورمون استرس» در بدن افزایش می‌یابد و اشتها را زیاد می‌کند. علاوه بر این ممکن است برای تسکین خودتان هنگام استرس به خوردن غذاهای پرکالری روی بیاورید، ترکیب این دو عامل زمینه را برای افزایش وزن فراهم می‌کند.
بعضی داروهای اعصاب
یک عارضه جانبی برخی از داروهای ضدافسردگی، افزایش وزن است، بنابراین اگر فکر می‌کنید داروی ضدافسردگی‌تان باعث چاقی‌تان شده، با پزشک درباره تغییر برنامه درمانی مشورت کنید، اما هرگز خودسرانه داروهایتان را تغییر ندهید. برخی افراد هم پس از مدتی مصرف داروی ضدافسردگی، به علت اینکه حالشان بهتر و اشتهایشان بیشتر می‌شود، وزن اضافه می‌کنند، خود افسردگی نیز ممکن است باعث تغییرات وزن شود.
عوامل روانشناختی
عوامل روانشناختی موجب چاقی در برخی افراد می‌شود. برای مثال، افراد معمولاً در طی یا بعد از شرایط استرس زایی مانند مرگ یک دوست، یک بیماری شدید، یا حتی افسردگی روانی مقدار زیادی وزن به دست می‌آورند. یعنی در چنین افرادی نیز به نظر می‌رسد که پرخوری می‌تواند وسیله‌ای برای تسکین استرس باشد. در نتیجه می‌توان نتیجه گرفت مسائل روانشناختی نیز در چاق شدن افزاد دخالت دارند.
چهار روش اصلی درمان چاقی را بشناسید
فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی، داروها، روش‌های پیکر تراشی غیر تهاجمی و تهاجمی مهمترین روش‌های درمان چاقی است، بر این اساس کاهش سایز موضعی مانند استفاده از دستگاه‌های کمک لاغری از روش‌های غیرتهاجمی و کاهش چربی مانند ابدومینو پلاستی (خارج کردن چربی تجمع یافته در سطح شکم) و یا روش‌های جراحی مانند اسلیو (کوچک کردن معده) یا بای پس (خارج کردن یک قسمت از دستگاه گوارش از مدار طبیعی) از روش‌های تهاجمی است.
درمان تغذیه‌ای
تجویز رژیم‌های تخصصی به وسیله متخصصین تغذیه و در راستای تصحیح الگوهای غذایی و رفتاری، از روش‌های درمان تغذیه‌ای که معمولاً در جهت کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده آل همراه با برنامه‌های ورزشی مؤثرترین راه درمان چاقی است
کدام رژیم‌ها را نگیریم؟
برای درمان‌های تغذیه‌ای رژیم‌های تک محصولی، رژیم‌های با کالری خیلی پایین، رژیم مایعات کم کالری (سوپ ۱۳ روزه) کم پروتئین، رژیم بر اساس گروه خونی، رژیم‌های کتوژنیک و به طور کلی رژیم‌های «بکش و لاغرم کن» به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود چراکه این رژیم‌ها سبب ریزش مو، خستگی مفرط با بی‌حالی، اختلال و نامنظم شدن قاعدگی، سنگ کیسه صفرا، آرتریت نقرسی و آریتمی‌های قلبی می‌گردد و فرد به‌زودی این نوع رژیم‌ها را رها می‌کند و مستعد چاقی بیشتر خواهد شد.
درمان دارویی
داروهایی که در درمان چاقی به کار می‌روند به چند دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
داروهای گروه سیمپا تومیمه تیک: دارای اثر شبیه آمفتامین هستند. مصرف این داروها به جز در موارد خاص مجاز نیست و ممکن است سبب بروز مشکلات قلبی- عروقی و سکته شود.
داروهای گروه سرتونرژیک: مثل فن فلورامین و فلوکستین که با باز جذب سروتونین اشتها را مهار می‌کنند و در طی پنج تا شش ماه باعث کاهش وزن می‌شوند، اما ثابت شده است که مصرف این گروه از داروها نیز باعث بیماری‌های دریچه‌ای قلبی می‌شوند.
درمان خانگی چاقی چگونه است؟
درمان خانگی چاقی راه‌های مختلفی دارد، آب یک عدد لیمو را در یک لیوان آب ولرم بریزید. یک قاشق چای خوری عسل اضافه کنید و خوب هم بزنید، این مخلوط را صبح‌ها بلافاصله پس از بیدار شدن و قبل از خوردن چیز دیگری بخورید. همین مخلوط را می‌توانید بعد از ظهر هم بخورید، منتهی به جای عسل از نمک سنگ سیاه استفاده کنی، این دو معجون را به طور منظم مصرف کنید.
برای درمان خانگی چاقی دانه‌های جو را تفت دهید و سپس پودر کنید، بعد پودر را با کمی شیر و عسل مخلوط کنید، مخلوط را به صورت گلوله درآورید و به عنوان صبحانه میل کنید، همچنین مقدار بسیار کمی نمک و کمی آب نیز به آن اضافه کنید و به عنوان عصرانه میل کنید
آرد گندم را غربال کرده و سبوس آن را جدا کنید، دو قاشق غذاخوری از این پودر را در شیر بدون چربی مخلوط کرده و عسل را به آن بیفزایید و حداقل روزی یک بار آن را میل کنید ولی شکر به آن اضافه نکنید. این خوردنی نیز برای درمان چاقی مفید است.
یک عدد موز رسیده را در شیر رقیق شده گاو مخلوط کنید، این فرآورده را دو ماه صبحانه بخورید، عسل را با آب گوجه فرنگی خام مخلوط کنید، همچنین می‌توانید سیب زمینی را با پوست آب پز یا کباب کنید و به عنوان صبحانه از آن استفاده کنید، باید بدانید موارد فوق را نباید یک جا میل کرد.
نوشیدنی میوه دو عدد سیب شیرین چها تا پنح حلقه خیار به همراه یک قاشق چای خوری آبلیمو و نیم لیوان آب، زنجبیل و سیب، مخلوط آناناس با عسل نیز از درمان‌های خانگی برای کاهش معضل چاقی است.
